Tiểu đường thai kỳ là tình trạng đường huyết tăng cao trên ngưỡng cho phép. Đặc biệt hơn tiểu đường thai kỳ thường không gây ra bất kỳ một dấu hiệu nào, vì vậy cách duy nhất để nhận biết bà bầu có bị tiểu đường hay không là xét nghiệm tiểu đường thai kỳ.
Trong quá trình mang thai mẹ bầu thường được bác sĩ khuyên nên làm xét nghiệm đường huyết. Chắc hẳn khi nghe tới đây rất nhiều mẹ thắc mắc và lo sợ. Vậy xét nghiệm tiểu đường thai kỳ là gì? và khi nào nên làm xét nghiệm…Tất cả sẽ được giải đáp trong bài viết sau đây.

Xét nghiệm đường huyết thai kỳ là gì?
Xét nghiệm đường huyết trong thời kỳ mang thai hay còn gọi là nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống được sử dụng để chẩn đoán tiền đái tháo đường và bệnh đái tháo đường, đặc biệt là để phát hiện đái tháo đường thai kỳ, được thực hiện giữa tuần thai 24 và 28.
Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống để chẩn đoán đái tháo đường sẽ được đo chỉ số glucose máu tại 3 thời điểm: khi nhịn đói qua đêm, 1h và 2h sau uống dung dịch nước đường.
Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống được hiểu là cho người bệnh uống dung dịch có vị ngọt, cụ thể là nước chứa một hàm lượng glucose 75g hoặc 100g, sau đó tiến hành lấy máu và kiểm tra. Nghiệm pháp này dùng để chẩn đoán tình trạng tiền đái tháo đường, đái tháo đường lâm sàng và đặc biệt là tiểu đường thai kỳ.
Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống thường được chỉ định với những phụ nữ mang thai có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường thai kỳ. Đặc điểm chung của họ là béo phì (BMI ≥ 30), đã từng bị đái tháo đường trong lần mang thai trước đây hay tiền sử gia đình có người bị tiểu đường. Nghiệm pháp này không dành cho những đối tượng đã được xác định có nồng độ đường huyết cao, có các triệu chứng tiểu đường kinh điển hoặc mắc bệnh cấp tính, suy dinh dưỡng và nằm liệt giường trong vòng 3 ngày.

Tại sao phải xét nghiệm tiểu đường thai kỳ?
Nếu bị tiểu đường thai kỳ mà không kiểm soát được. Lượng đường huyết trong máu tăng cao sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm cho mẹ bầu và thai nhi như:
- Bà bầu nếu không kiểm soát tốt đường huyết, trẻ sinh ra từ người mẹ bị tiểu đường thai kỳ có thể bị vàng da, thừa cân, dị tật bẩm sinh, suy hô hấp sau sinh…
- Đối với người mẹ bị tiểu đường dễ gặp phải nguy cơ sẩy thai, sinh non, thai lưu, tiền sản giật, tăng huyết áp, sinh khó …
Bà bầu nào nên làm xét nghiệm?
Xét nghiệm tiểu đường thai kỳ được khuyến cáo cho tất cả phụ nữ đang mang thai vì mọi thai phụ đều có nguy cơ bị tiểu đường thai kỳ, tuy nhiên có một số nhóm mẹ bầu sau các bác sĩ khuyên nên tầm soát tiểu đường thai kỳ sớm ở lần khám thai đầu tiên như:
- Phụ nữ mang thai trên 35 tuổi
- Tiền sử giai đình có người thân bị tiểu đường thai kỳ
- Bị tiểu đường thai kỳ ở lần mang thai trước
- Thừa cân, béo phì khi mang thai
- Chỉ số BMI cao
- Từng sinh con to ( trên 4kg)
- Mắc hội chứng buồng trứng đa nang
- Tiền sử thai lưu không rõ nguyên nhân
- Tăng cân quá nhanh khi mang thai
Quy trình xét nghiệm dung nạp đường huyết qua 3 bước
Trước khi làm xét nghiệm, thai phụ cần nhịn ăn trong vòng 10 – 14 tiếng và không hút thuốc, sử dụng rượu bia, vận động nặng hay dùng một số loại thuốc nhất định. Tổng thời gian cho cuộc xét nghiệm có thể kéo dài đến 4 giờ đồng hồ và bệnh nhân được yêu cầu ngồi yên trong suốt quá trình đó để không làm ảnh hưởng đến kết quả.
Quy trình xét nghiệm dung nạp đường huyết được tiến hành theo 3 bước sau:
- Bước 1: Lấy mẫu máu đầu tiên khi thai phụ vừa mới đến phòng khám. Mẫu máu này phải được đảm bảo đo lúc cơ thể đang đói và là tiêu chuẩn để so sánh với kết quả của 2 chỉ số glucose huyết sau đó.
- Bước 2: Bệnh nhân sẽ được cho uống một loại nước đường có hàm lượng glucose phổ biến là 75g.
- Bước 3: Thai phụ ngồi yên chờ khoảng 1 tiếng sau thì sẽ được lấy mẫu máu lần 2 để đo và ghi nhận kết quả. Lấy máu lần 3 được thực hiện tiếp sau đó 1 tiếng (2 giờ đồng hồ kể từ lúc uống glucose). Trong thời gian người làm xét nghiệm này có thể uống nước lọc nhưng cần hạn chế vận động.
Sau khi có kết quả, bác sĩ sẽ chẩn đoán đái tháo đường nếu có ít nhất 1 giá trị glucose vượt ngưỡng bất thường, chỉ số tham khảo cụ thể là:
- Lớn hơn 5,1 mmol/l (tức 92 mg/dL) khi đói
- Lớn hơn 10,0 mmol/l (tức 180 mg/dL) sau 1h
- Lớn hơn 8,5 mmol/l (tức 153 mg/dL) sau 2h.
Nếu chỉ số glucose máu sau 2 tiếng thuộc khoảng 140-199 mg/dl, thai phụ có khả năng đang ở trạng thái tiền đái tháo đường. Bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn thay đổi hoặc hạn chế ăn một số thực phẩm nhiều tinh bột đường hàng ngày. Sau đó bạn sẽ phải kiểm tra lại nồng độ glucose trong máu sau khi đã thực hiện thay đổi chế độ ăn uống.
3. Một số lưu ý
Đối với phụ nữ đã mắc đái tháo đường thai kỳ, kiểm soát đường huyết chặt chẽ là điều quan trọng nhất. Nên thử đường máu thường xuyên, lúc đói và sau khi ăn (sáng, trưa, tối) 1 giờ đồng hồ, cũng như trước khi ngủ. Nếu không tiểu đường thai kỳ sẽ có nguy cơ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng cho cả người mẹ và thai nhi.
Khi thực hiện nghiệm pháp đường huyết cần chú ý:
- Không tiến hành nghiệm pháp dung nạp glucose huyết cho những mẹ bầu đã từng được chẩn đoán bệnh hoặc đã có 2 mẫu glucose huyết lúc đói > 7,0mmol/L.
- Ăn uống bình thường 3 ngày trước đó
- Không dùng các thuốc thuộc nhóm glucocorticoid, thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta giao cảm ít nhất 3 ngày trước khi làm nghiệm pháp.
- Trước lúc làm nghiệm pháp phải nghỉ ngơi ít nhất 30 phút.
- Thử nghiệm được tiến hành vào buổi sáng sau khi nhịn đói sau ăn từ 10 – 14 giờ
- Lấy máu xét nghiệm đường huyết lúc đói, sau đó cho mẹ bầu uống 75g glucose trong 5 phút. Định lượng glucose huyết tại thời điểm 1 và 2 giờ sau khi uống nước đường
- Trong thời gian làm nghiệm pháp mẹ bầu có thể ngồi nhưng không được hút thuốc lá, uống cà phê.

Trong trường hợp xét nghiệm dung nạp glucose đường uống cho kết quả dương tính với đái tháo đường thai kỳ, phụ nữ không nên quá lo lắng mà thay vào đó là tuân thủ đúng lời khuyên của bác sĩ sản khoa, giữ tinh thần lạc quan cùng lối sống lành mạnh nhằm đảm bảo sức khỏe cho cả hai mẹ con. Ngược lại, nếu bác sĩ chẩn đoán thai phụ bình thường hoặc có dấu hiệu tiền đái tháo đường, cần theo dõi định kỳ mức đường huyết và khám thai đúng lịch. Tuy nhiên, mẹ bầu cũng không cần phải quá lo lắng khi chỉ số tăng nhẹ. Có đến 70% trường hợp tiểu đường thai kỳ vẫn khỏe mạnh và an toàn nhờ vào chế độ dinh dưỡng, ăn kiêng khoa học, kết hợp với vận động thể chất thường xuyên và hợp lý. Một số lời khuyên người bệnh cần tuân thủ ngay từ giai đoạn tiền đái tháo đường bao gồm:
- Điều chỉnh chế độ ăn: Tránh thực phẩm nhiều đường, hạn chế tinh bột và dầu mỡ. Bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết như đạm, xơ, vitamin, … bằng rau xanh hoặc các viên uống chức năng.
- Chia nhỏ bữa ăn: Để không gặp tình trạng ăn quá no hoặc kiêng ăn quá đói, phụ nữ mang thai có nguy cơ bị tiểu đường cần chia cữ ăn trong ngày thành 5-6 bữa nhỏ.
- Tập luyện thể dục: Có thể vận động nhẹ nhàng như đi bộ 15 – 30 phút mỗi ngày hoặc chọn các bài tập chuyên dành cho bà bầu ở cường độ vừa phải và đều đặn
- Quản lý cân nặng: Bà bầu chỉ cần tăng cân vừa đủ, không để cân nặng vượt mức kiểm soát vì dinh dưỡng không hợp lý.
[…] đường thai kỳ (đái tháo đường thai kỳ) là tình trạng rối loạn dung nạp glucose ở bất kỳ mức độ nào, khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu tiên trong […]
[…] suốt quá trình mang thai là cách tốt nhất để kiểm soát đái tháo đường thai kỳ và các biến chứng không mong muốn do bệnh gây ra. Khi được phát hiện đái […]