Mình viết bài này vì thấy xung quanh mình có rất nhiều người mãi bài ca quen thuộc ” không cho con ăn cái này vì sẽ dậy thì sớm” . Hay như “Dùng sữa đậu nành cho bé trai có bị vô sinh và cho bé gái sẽ bị dậy thì sớm”.
Trẻ em là cơ thể đang lớn và phát triển. Dậy thì là giai đoạn đặc biệt liên quan đến biệt hóa giới tính, kèm theo thay đổi về tâm lý, hình thái , nhận thức ở bé… Qúa trình này chịu sự chi phối của nhiều yếu tố : Nội tại bên trong cá thế, môi trường sống bên ngoài, chân thương tâm lý…
1. Khi nào được coi là dậy thì sớm
Dậy thì sớm được xác định là dậy thì khởi phát trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Tuy nhiên, độ tuổi này chỉ mang tính tương đối và đang còn là vấn đề tranh cãi của nhiều chuyên gia.
1.1 Dậy thì sớm thật
Trẻ gái : phát triển vú trước 8 tuổi, lông mu phát triển sớm, thay đổi âm hộ, âm đạo. Kinh nguyệt sớm.
Trẻ trai: phát triển dương vật . tăng kích thước tinh hoàn, lông mu mọc, xuất tinh sớm, có trứng cá, giọng ồm..
Nguyên nhân :
+ Do tăng tiết hormon hướng sinh dục hậu quả làm trưởng thành cơ quan sinh dục.
+ Do tổn thương thần kinh trung ương, U não( chủ yếu ở bé trai ) . Do chấn thương ( khi đẻ, tai nạn), nhiễm trùng viêm màng não. Cũng có thể do sọ hẹp, não úng thủy.
+ Có thể di truyền , do yếu tố gia đình.
1.2, Dậy thì sớm giả ( cái này hay gây hoàng mang )
Chỉ thấy một số đặc điểm sinh dục phụ phát triển, không có sự hoàn thiện của cơ quan sinh dục và hormon :
+ Dậy thì sớm giả đồng giới :
– Bé gái : tăng tiết esterogen làm quầng vú phát triển , sẫm màu ,ngoài vú to kèm theo kinh nguyệt. Nguyên nhân có thể do dùng hoá mĩ phẩm sớm, có thể do u buồng trứng ( sơn móng, nhuộm tóc hoặc béo phì..).
– Bé trai : Dương vật to, lông mu phát triển, tinh hoàn nhỏ, tăng tầm vóc, trứng cá . Nguyên nhân do u tinh hoàn, u vỏ thượng thận
+ Dậy thì khác giới :
– Bé gái : tăng androgen làm phát triển lông mu , âm vật to , cơ bắp chủ yếu do tăng sản thượng thận bẩm sinh. Nguyên nhân do u vỏ thượng thận u buồng trứng.
– Bé trai : vú to …
Ngoài ra còn dậy thì sớm không hoàn toàn với biểu hiện lông mu kèm lông nách phát triển, có thể có trứng cá, cao lớn nhanh. Thực ra không cần điều trị tự hết.
2. Các xét nghiệm dậy thì sớm nếu nghi ngờ :
– Khám tỉ mỉ tính tốc độ tăng trưởng
– Tính tuổi xương so với tuổi thực
– Hormon luteinizing, hormon kích thích nang trứng
– Etrsdiol, testosteron
– Dehydroepi androsteron
– 17- Hydroxyprogesteron
– Hormon kích thích tuyến giáp , hormon tuyến giáp
– Các xét nghiệm kèm : Siêu âm khung chậu, MRI sọ não, định lượng GnRH, Gonadotropin màng đệm huyết tương người
Chứ ko phải 1 phim X Quang là thấy.
3. Vậy thức ăn và thuốc có ảnh hưởng gì đến dậy thì ở bé?
Như các mẹ thấy nguyên nhân chủ yếu do thần kinh trung ương và thận
+ Những sản phẩm từ đậu nành tương đối an toàn với tất cả các bé. Chúng có hàm lượng dinh dưỡng cao và hàm lượng phitoestrogen thấp. Các mẹ yên tâm cho bé dùng vì đến thời điểm này chưa có căn cứ gì khẳng định ảnh hưởng đến dậy thì sớm ở bé gái và vô sinh bé nam.
+ Khi sử dụng những thuốc chứa corticoid cho bé trong điều trị phải cự kì cẩn trọng và đúng liều. Vì liên quan nhiều đến tuyến thượng thận của bé . Tốt nhất tham khảo ý kiến trước khi sử dụng vì các nhà thuốc hiện nay sử dụng vô tội vạ loại này.
+ Sử dụng ít mỹ phẩm với các bé gái vì có một phần ảnh hưởng đến dậy thì của bé.
+ Với người mẹ mang thai hạn chế phơi nhiễm thuốc lá.
+ Khi bé có biểu hiện khác thường về phát triển giới tính sớm đi khám ngay để điều trị kịp thời.
Trong tất cả các trường hợp cũng không quá căng thẳng. Phụ huynh chăm sóc thể chất , chăm sóc tinh thần bé, hỗ trợ bé vượt qua là chính.
Y khoa chỉ hạn chế hoặc loại bỏ nguyên nhân nền. Nếu là dị giới dùng chất tương tự GnRH nhưng hỗ trợ được phần nào thôi ?
Vậy đa số dậy thì thường không liên quan ăn uống nhiều mà liên quan đến tổn thương thần kinh và tuyến thượng thận.
